1996 - Dolly adı verilen bir koyun, bir erişkin hücreden klonlanmış ilk memeli oldu.
Genetik Kopyalama ve Dolly'nin Anlamı
Klonlama; bilim dünyasında devrim niteliğinde bir adım olarak kabul edilirken, bu konunun tarihsel derinliği ve sonuçları oldukça önemlidir. 14 Şubat 2003 tarihinde hayatını kaybeden Dolly adlı koyun, sadece bir hayvan değil, aynı zamanda genetik mühendisliğinin sembolü haline gelmiştir. Birçok insanın aklında "Klonlama ne demek?" sorusu yer ederken, bazı kaynaklara göre klonlama, genetik kopyalama yöntemiyle üretilen canlıların birbirinin tam kopyası olması anlamına gelir. Dolly’nin öyküsü ise 1997 yılında İskoçya’daki Roslin Enstitüsü'nde başladı.O dönemde bilimin sınırlarını zorlayan bilim insanları, ilk kez somatik hücre nükleasyonunu (SCNT) kullanarak yetişkin bir memeliyi klonlamayı başardılar. Yani; bir hücre çekirdeği alındı ve bu çekirdek, yumurta hücresinin içine yerleştirildi. Daha sonra bu yumurta hücresi uyarılarak embriyo haline getirildi ve koyun rahmine yerleştirildi.
Dolly'nin Doğuşu
Dolly’nin doğumu; 5 Temmuz 1996 tarihinde gerçekleştirilen büyük bir deneyin sonucuydu. O günkü laboratuvar ortamı belki de tarihe damga vuracak bir adımı içeriyordu.Yüzlerce denemeden sonra doğan ilk klon olan Dolly için laboratuvar çalışanları büyük umutlar besliyordu! Kim bilir kaç insan o gün orada yaşanan heyecanı tanık olma şansına sahipti? Resmi kayıtlara göre ise, o dönem sadece sekiz embriyo elde edildi ve bunlardan yalnızca biri başarılı oldu: Dolly!Bazı tarihçilere göre; Dolly'nin varlığıyla birlikte insanların yaşama bakış açısı köklü değişimlere uğradı. İnsanlar artık genetiği değiştirilmiş organizmaların (GDO) varlığına alışmaya başlamıştı fakat klonlama konusunda hala birçok etik tartışma sürüyordu.
Hayatının Sonuna Giden Yol
2003 yılına gelindiğinde, medyanın gözdesi olan Dolly’de bazı sağlık sorunları ortaya çıktı. Yapılan incelemeler sonucunda kanser hastalığına yakalandığı tespit edildi ve maalesef kısa süre sonra yaşamını yitirdi . Resmi kayıtlara göre 14 Şubat'ta gerçekleşen vefat tarihi ise insanların hayvanların da özgün bireyler olduğunu hatırlattığı anlardan biri oldu.Dolly’nin ölümünün ardından yapılan açıklamalarda “Hastalıklar yaşam süresini etkileyebilir mi?” gibi pek çok soru gündeme geldi.Klonlama yöntemi ile üretilen diğer hayvanların sağlığının durumunu merak eden bilim insanları için şüphelerin temellendiği bir dönem başlamıştı.
Kamuoyunun Tepkisi ve Toplumsal Etki
Dolly’nin varlığıyla birlikte kamuoyunda oluşan tepkiler çeşitli yönlerden incelenmelidir! Bazıları bu gelişmeleri olumlu bulurken bazıları ise ciddi etik sorunlar ortaya çıktığını belirtti . Sosyal medya yoktu elbette o dönemde ama telefon zincirleri veya radyo duyuruları aracılığıyla toplumsal dayanışmalar hızla kuruldu.O zamanın aktörleri arasında adı geçmeyen fakat önemli isimlerden biri olan Dr. Ian Wilmut'un söylediklerini unutmamak gerek: "Bu araştırmalar ahlaki açıdan çok zorlayıcı." Klonlama konusundaki etik ikilemler; dolaylı olarak çocuk sahibi olma arzusu içinde olan çiftlere kadar uzandı... Kim bilir belki de sosyal medyada dönen tartışmalardan daha etkililerdi!Dolly Sonrası Bilim Dünyasında Neler Oldu?
Bilim dünyasında gelişmeler devam etti… Dolayısıyla farklı türlerde yapılan deneyler daha da arttıkça yeni buluşlara zemin hazırladı! Örneğin 2020’de “genom düzenleme” yöntemi CRISPR-Cas9 ile yeni nesil genetiği değiştirilmiş organizmalar üretildi! Bugün dahi araştırmacılar sağlıklı organ nakilleri için klonal yöntemlerle yenilikçi çözümler arıyorlar… Bakıldığında aslında daha uzun soluklu çözüm arayışlarının temelini atan da dolly olmuştu!Kısacası şu anda içinde bulunduğumuz çağda bile, ilk memeli klonu olmanın yarattığı miras devam etmekte! Belki de her zaman doğru bilgiye ulaşmak mümkün olmayabiliyor ama geçmişin hatalarından ders almak gerekir… Bugün internet üzerinden yayılan bilgi akışı içerisinde doğruluğu kanıtlanmamış bilgilerde tüketilmemesi gerektiğine dair bilinçlenme gerekiyor.Soru şu: Teknolojik ilerlemelerin ardından gelecekte başka hangi sürprizlerle karşılaşacağız? Ve tüm bunlarla birlikte insanoğlu gerçekten kendi doğasına meydan okuyor mu?Soru - Cevap
