2018 - Henri Namphy, Haitili general ve siyasetçi (d. 1932)

Gençlik yıllarında askeri eğitime yöneldi ve bu süreçte disiplinin ne denli önemli olduğunu kavradı. Ancak içindeki liderlik arzusu, onu yalnızca askeri başarılarla değil; aynı zamanda siyasal arenada da etkin kılmayı hedefliyordu. Lisans eğitimini tamamladıktan sonra, 1950’lerin sonlarına doğru Haiti’nin ordusunda hızla yükselmeye başladı. Yükselirken tanıştığı kişiler ve etkileşimde bulunduğu olaylar onun vizyonunu genişletti; kim bilir belki de gerçek gücün sadece askeri birliklerden değil, siyasi stratejilerden geldiğini keşfetti.

Bir dönem boyunca Haiti’deki siyasi durumu istikrara kavuşturmayı amaçlayan pek çok hamle yaptı. Bu bağlamda diktatör François Duvalier'in yönetimi altındaki orduya katıldı ve hızla yükselerek general unvanına erişti. Ancak burada dikkat çeken unsur şuydu: Duvalier’in otoriter rejimi altında bile birçok subay gibi sessiz kalmadı aksine muhalefet etmeyi seçti! Bu cesur kararlarıyla birlikte hem askerlerin hem de halkın gözünde saygı kazandı. 1986’da Duvalier rejiminin yıkılmasıyla birlikte kaos baş göstermeye başladı.

Ekonomik çöküşün yanı sıra sosyal huzursuzluk da artıyordu ancak Namphy bu durumdan yararlanarak kendi yolunu çizmekte kararlıydı! Ülkenin yeni liderlerinden biri olma şansı doğmuştu... Böylece 1988'de geçici başkan olarak göreve geldi; ancak yönetimi kısa sürdü çünkü iç politikada oluşan gerilimler giderek tırmandı. Yönetiminde dikkat çekici adımlar atan Namphy, yine de sert muhalefetin baskısıyla karşı karşıya kaldı; dolayısıyla ülke içerisinde gergin anlar yaşandı. Bir yandan uluslararası toplumdan destek ararken diğer yandan ülkesinin içine düştüğü karanlığa yanıt vermek zorundaydı tarihçiler anlatır ki belki de en büyük hatası toplumun tüm kesimleriyle açık iletişim kurmaktaki eksikliğiydi! Genel seçimler için hazırlıklar yaparken hem kendisini savunmak hem de sürdürülebilir bir hükümet kurmakta zorlandı.

Henüz akıllardaki izleri silinmeden ayrılmak zorunda kaldığında yaşadığı hayal kırıklığı derindi: İronik olarak milletvekilliğine dönüşme arzusuyla doluydu ama sistematik düşmanlıklar karşısında elinden hiçbir şey gelmiyordu! Bu dönemde yerel gruplar arasında gerginlikler artmıştı ve o tam da bu sırada iktidardan düştü ardından yaşanan gelişmeler sonucunda ülke tekrar düzensizlik içerisine sürüklendi. Siyasi arenadan uzaklaşsa bile Haiti tarihindeki yeri asla unutulmadı... Onun devrimci ruhu ve mücadelesi yeni nesiller tarafından hatırlanıyor olsa da kim bilir belki de onun en iyi anıldığı nokta yalnızca bir lider değil aynı zamanda halkının umutlarını temsil etmesiydi? 2018 yılında ölüm haberiyle birlikte birçok Haitili için geçmişi yeniden canlandırdı... Ölümünün ardından yapılan yorumlarda insanların kendisi hakkında ne düşündükleri ortaya çıktı: Kimi onu cesur bir lider olarak görürken kimileri ise kendi sonrasındaki karmaşayı tetikleyen bir figür olarak değerlendirdi! Bugün bile hâlâ tartışmalar devam ediyor bazıları onun işlediği hataları kabul ederken diğerleri ise yaptıklarının arkasında durarak onu savunmaya çalışıyor...

Sonuçta yaşamının her aşamasında zorluklarla yüzleşmiş olan Henri Namphy’nin hikayesi aslında Haitililerin özünü oluşturuyor gibi görünüyor: Hayatın getirdiği zorluklara rağmen vazgeçmemek gerektiğini gösteren güçlü simgelerden biri haline geldi! Bugün bile Haiti sokaklarında konuşulan isimlerden biri olması bunun en güzel kanıtıdır...