2021 - Fikret Koca, Azeri şair (d. 1935)

Bir zamanlar, 1935 yılında, Azerbaycan'ın bereketli topraklarında bir çocuk dünyaya geldi. Adı Fikret Koca'ydı. O günlerde kimse, bu çocuğun ileride çağının en önemli şairlerinden biri olacağını bilemezdi. Ancak genç Fikret, doğduğu toprakların zengin kültürü ve edebi mirası ile büyüyerek, kelimelerin büyülü dünyasında kendine bir yol bulmaya karar verdi.

Çocukluğu boyunca yaşadığı köydeki yaşam ona ilham kaynağı oldu. Doğanın güzellikleri, insanların sevinçleri ve acıları; tüm bunlar onun kaleminde hayat buldu. Zamanla okuma sevgisi gelişti ve genç yaşta şairliğe yönelmesi kaçınılmaz hale geldi. Bununla birlikte, yıllar geçtikçe kelimeleri kullanma biçimi giderek daha da derinleşti adeta her dizesiyle bir resim çizer gibi! Ancak bu durum onun için sadece bir hobi olmaktan öteye geçti; yazdığı şiirler zamanla toplumsal meseleleri ele almaya başlamıştı.

Ülkesi Sovyetler Birliği’nin etkisi altında olduğu için sanatçı ruhu bazen sıkışmış hissediyordu; buna rağmen Fikret’in kalemi özgürlük arayışını simgeliyordu. Zaman içinde ün kazanmaya başladığında ise bu durumu daha da belirgin hale getirdi: Şiirlerinde özlem ve hasret temalarını işlerken aynı zamanda halkının çektiği sıkıntılara da dikkat çekiyordu.

Fikret Koca’nın eserleri yalnızca edebi değer taşımıyor; aynı zamanda tarihin derinliklerinde kaybolmuş seslerin yankısı gibiydi... Yüzyıllardır süregelen gelenekler ile modernizmin çatışmasını çok iyi yansıttı belki de bunun en güzel örneği "Kırık Dalgalar" adlı şiirinde gizliydi! Bu şiirle beraber Koca, okuyucularına yalnızca aşkı değil; toplumun sosyal dinamiklerini de sorgulatıyordu.

Ancak edebiyat sahnesindeki yükselişi sırasında karşısına pek çok engel çıkmadı değil! Sosyalist ideolojinin baskıcı yapısı altında eserlerini yayınlaması zorlaşırken, kendi içsel çatışmalarında boğulmaya başladı... Şiirlerine eklediği imgeler kadar güçlü olan bu içsel mücadeleler belki de onu hayatta tutan şeylerden biri haline gelmişti.

Yıllar geçtikçe o sadece bir şair değil; halkının sesi haline geldi... Sosyal konulara değinen yenilikçi çalışmaları sayesinde pek çok gencin aklında iz bıraktı. Eserleri genellikle milli kimlik arayışı üzerine kurulu olsa da yine de evrensel temaları işleyebilme yeteneğiyle dikkat çekti!

Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesi dönemlerinde yazdığı dizeler ise bambaşka bir boyut kazandı: Her mısra adeta bir manifesto gibi okunuyor; kahramanlıkları kutlarken aynı zamanda mücadele edenlerin ruhunu yüceltmek için kurgulanmıştı… Belki de böylece ulusal bilinci canlandırmayı amaçlıyordu fakat ironik olarak bazı eleştirmenler onu fazla romantikleştirmekle suçladılar!

Kendisine ait olan "Gözlerin Denizi" adlı şiiri ise özellikle genç nesil arasında popülerlik kazandı! Bu şiirin en önemli yanıysa yalnızca aşkı dile getirmesi değil… Aynı zamanda doğanın güzelliklerinin insan ruhundaki yansımaları hakkında düşündürmesiydi! Okuyucuları derinden etkileyen bu eser sayesinde Fikret Koca'nın ismi hafızalara kazındı.

Zaman ilerledikçe sanatıyla sınırlara meydan okudu: Diğer sanat dallarıyla entegrasyon sağlamayı başardı gerek müzikte gerekse resimde yer alan temalarla kendini ifade etti… Belki de hayatındaki tüm olayların birleşimi sonucunda ortaya çıkan yaratıcılığıydı onu farklı kılan! Böylece birçok sanatçıya ilham kaynağı oldu!

Buna rağmen kişisel yaşamında huzur bulmakta zorlandığı iddia edildi... Çeşitli sosyal sorumluluk projelerine katılarak topluma katkıda bulunma gayreti içerisinde bulundu ama bu çabaların çoğu çoğu zaman karşılık bulamadığı gözlemlendi. Kim bilir? Belki de kaleme aldığı son dizeyi yazarken içinde bulunduğu boşluk hissini dönüştürmek istemiştir!

Son Günlere Düşen Hayal

Tüm bunlarla birlikte hayatındaki kırılma anları onu geriye dönük düşünmeye sevk etti: Hangi noktada başka biri olmaktan korkmuştu? Tarihler neyi gösterirse göstersin; o her zaman kelimeleriyle mücadele edecekti… Son günlerine yaklaşırken bile hala üretmeye devam etti: Yaşadığı topraklarda yankılanan sesinin asla susmayacağına inanıyordu.

Edebiyat Mirasının İzleri

 

Azeri edebiyatının büyük ustalarından biri olarak kabul edilen Fikret Koca'nın vefatından sonra bile eserlerinin ışığında birçok yeni şair yetişmeye başladı... Onun yaratıcı dünyası artık yeni nesiller tarafından keşfediliyor ve yeniden yorumlanıyor! Bu durum ise belki de kendi ölümünden sonraki yaşamındaki en büyük hediyesi olacak!Bugün bile dizeleri hala dillerde dolaşıyor ve gündelik hayatta yeniden anılıyor:"Aşkın denizinde kaybolmuş gözlerin!"Söylemler tekrar etse bile; onun anısını yaşatmaya devam edecek nesiller var...Efsanevi Fikret Koca’yı unutmayacağız...