1907 - Şeker Ahmet Paşa, Osmanlı ressam (d. 1841)

Şeker Ahmet Paşa, sanatın en saf haliyle buluştuğu bir dönemde dünyaya gözlerini açtı. 1841 yılında, Osmanlı İmparatorluğu'nun zengin kültürel dokusunda doğan bu genç adam, büyüdükçe resmin etkileyici ve derin dünyasıyla tanışacaktı. Çocukluk yıllarında, doğanın renklerini fırçasında hissederek büyüdü; ancak asıl yeteneğini keşfettiğinde sadece birkaç yıl kalmıştı.

Buna rağmen, genç yaşta sanat eğitimi almak üzere Avrupa'ya gitme kararı aldığında hayatı tamamen değişecekti. 1857'de Paris’e adım attı ve burada sanatın evrensel dilini öğrenmeye başladı. Fakat sanatına olan tutkusunun yanında, dönemin siyasi karmaşası onu derinden etkiledi. Yabancı bir ülkede olmak zorunda kalması, belki de onu daha da güçlü kıldı.

Parlak bir eğitim sürecinin ardından İstanbul'a döndüğünde kendi tarzını oluşturmuştu ama bunu yapmak kolay olmayacaktı. Bir yandan Osmanlı sarayının gözdesi olmayı umarken, diğer yandan halkın geleneklerine sadık kalmaya çalışıyordu. Şeker Ahmet Paşa'nın eserleri; gerçekçilik ile geleneksel Osmanlı sanatı arasında ince bir ipte yürüyordu; kimi zaman izleyiciyi geçmişe götürürken bazen de geleceği sorgulatıyordu.

1860'larda ilk önemli eserlerinden biri olan "Çocuk" tablosunu tamamladığında büyük takdir topladı; ancak bunun arkasında çok fazla çaba ve mücadele yatıyordu. Çünkü kendisi için yapılan eleştiriler acımasızdı kimileri onun Batılılaşma sürecine fazlasıyla kapıldığını savunurken bazıları ise geleneksel değerlerden uzaklaştığını düşünüyordu.

Ayrıca bir ressam olarak değil; aynı zamanda İstanbul’un modernleşme döneminde önemli bir figür olarak da öne çıkmaya başladı. Ancak ironik olarak bu başarılar ona iç huzurunu getirmedi... Zira içindeki çatışmalar ve belirsizlikler, sık sık ruh halini etkiliyordu.

Bir gün ansızın sarayda padişah tarafından çağrıldığında yeni görevler üstlenmek üzere yönlendirildi... Belki de bu görevler onun için bir şans gibi görünüyordu ama kim bilir? Aslında bu durum onun sanatsal özgürlüğünü sınırlamaktan başka bir işe yaramadı! Saray ressamlığı ile birlikte sürekli izleniyor olması ona ağır geliyordu.

Saraya bağlı kalmanın yarattığı baskıyla başa çıkmak için doğayı tercih etti; atölyesinde geçirdiği saatlerde bile kendisini özgür hissetmeyi başardı! Bu süreçte birçok önemli esere imza attı: manzara tablolarından portre çalışmalarına kadar pek çok farklı türde eser üretti. Özellikle "Bahar Manzarası" adlı çalışmasıyla dikkat çekti insanlar bu tablonun içindeki canlılık ve huzuru tartışırken o belki de yalnızca kendi huzurunu arıyordu...

Yıllar geçtikçe Şeker Ahmet Paşa’nın sanatı daha geniş kitlelere ulaşmaya başladı; ancak tüm bunlara rağmen ruhundaki boşluk hep vardı! Belki de en büyük hatası yaptığı işlerin ticari tarafını yeterince önemsememiş olmasıydı... Ailesinin maddi durumu giderek kötüleşirken o hala hayallerinin peşinden koşuyordu!

Kendisi ile yapılan röportajlarda sıkça 'Sanat aşkıdır beni ayakta tutan.' demesi dikkat çekiciydi... Ancak zamanla sağlık sorunlarıyla boğuşmaya başladı sonuçta yaşadığı stresli yaşam tarzının bedelini ödemesi kaçınılmazdı!

Dönüm Noktaları

• 1876’da Sultan Abdülaziz tarafından verilen nişanla birlikte prestiji arttı;
• Buna rağmen sert eleştiriler devam etti özellikle batılı yöntemleri benimsemesi sebebiyle;
• Aynı yıl 'Osmanlı Ressamlar Derneği'ni kurarak meslektaşlarını desteklemeye karar verdi...

Sonsuzluk Arayışı

"Her fırça darbesinde ruhumdan bir parça taşıyorum..."

Sonuç olarak 1907’de hayata veda ederken ardında bıraktığı miras hâlâ tartışma konusu olmaya devam ediyor: Resimleri hâlâ sergileniyor ama düşünceleri kim bilir? Belki de bugünün genç sanatçılarına ilham kaynağı oluyor? Ölümünden sonra 20. yüzyıl Türkiye’sinde birçok sergiye konu oldu ve hala adı anılıyor! Bugün bile ismi müzelerde yankılanıyor; eserleri nesilden nesile aktarılıyor… Herkes ondan bahsederken şu soruyu akıllarından geçirebilir: “Gerçekten neyi ifade etmek istedi?” Kim bilir… Hayatı boyunca aslında hep düşlediği gibi kalmayı başarmak istemiştir belki de! Bu nedenle zamanının ötesinde biri olarak nitelendiriliyor... Ancak son dönemlerde yapılan araştırmalarda hakkında ortaya çıkan çeşitli iddialar hayranlarını düşündürüyor: 'O kadar yetenekliydi ki neden daha fazla bilinemedi?' İşte burada ironi devreye giriyor!