1961 - Yassıada'da Anayasa'yı İhlal Davası

Bir zamanlar, bir ülkenin kalbinde atan özgürlük nabzı nasıl suskunlaştırılabilir? 1960’ların Türkiye’sinde, Yassıada’daki mahkeme salonları, siyasi tarihimizin en önemli kırılma noktalarından birine ev sahipliği yapıyordu. 1960 Askeri Darbesi'nin ardından 27 Mayıs 1960’da gerçekleştirilen bu olaylar dizisi, sadece askeri yönetimin değil; aynı zamanda hukuk sisteminin de nasıl dönüşeceğini belirleyen temel adımları içeriyordu.

Yassıada'nın Tarihi Arka Planı

Tarih boyunca birçok önemli olaya tanıklık eden Yassıada, 27 Mayıs 1960 darbesinin ardından Türk siyasi hayatında özel bir yer edindi. Resmi kayıtlara göre, Adnan Menderes liderliğindeki Demokrat Parti hükümeti bu darbe ile devrildi ve Menderes ile beraber birçok üst düzey yönetici tutuklandı. Bazıları, Yassıada’yı “siyasi tutsakların hapishanesi” olarak adlandırmışlardır.

Dava Süreci ve İhlaller

Yassıada’da görülen dava süreci çok tartışmalıydı. Menderes ve arkadaşları hakkında çeşitli suçlamalar yöneltildi; ancak çoğu hukukçunun dikkat çektiği gibi, bu davalarda adalet duygusu zayıflamıştı. Resmi verilere göre yaklaşık 500 sanık, Anayasa’nın ihlali gerekçesiyle yargılanmaya başladı.

Davaların Seyri

Davaların başlangıcında yaşananlar dikkat çekiciydi. Adnan Menderes’in avukatı Ömer Kavur’un ifadesine göre: "O günler hayal gibi geliyordu ama gerçekti; aslında biz bir yargılama değil, bir tiyatro oyunu izliyorduk.” Mahkemelerde savunmaların çoğu dinlenmeden geçiştiriliyordu ve kararlar genelde hızlıca alınıyordu.

Sosyal Etki ve Dayanışma

O dönemlerde sosyal medya yoktu; fakat insanlar arasında haberleşme oldukça canlıydı. Mahalleler arasında telefon zincirleri kurulmuştu; komşular birbirine destek oluyor hatta radyo duyuruları ile dayanışmayı artırmaya çalışıyorlardı. Zaman zaman yapılan yürüyüşler veya mitinglerde halkın tepkisi açıkça görülüyordu.

Kişisel Bir Anıt: Tanık İfadesi

Müze araştırmacısı olan Ahmet Bey hatırlıyor: “O gün çok gergindim; annem sürekli televizyonun başındaydı ve gözyaşlarını tutamıyordu. ‘Adnan Hoca haksız yere suçlanıyor,’ diyerek içini döküyordu.” Bu tür duygusal durumlar toplumda yaygındır ki bazı aileler devletin elindeki korku psikolojisinden etkilenmişti.