1946 - Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün CHP Tüzüğü'nde yer alan "Millî Şef" ve "Değişmez Genel Başkan" unvanları kaldırıldı.

19 Kasım 1946, saat 14:30, Ankara… Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Tüzüğü'nde köklü bir değişikliğe giderek “Millî Şef” ve “Değişmez Genel Başkan” unvanlarını kaldırma kararı aldı. Bu karar, Türk siyaset tarihinde önemli bir dönüm noktası olarak kabul edilir. Çünkü bu değişim, tek parti döneminin etkilerini sonlandırarak çok partili hayata geçişin bir simgesi haline geldi.

Tarihsel Arka Plan

1946 öncesinde Türkiye’de siyasi yapı büyük ölçüde tek parti yönetimi altında şekillenmişti. 1923’te cumhuriyetin ilanıyla birlikte Mustafa Kemal Atatürk liderliğinde kurulan CHP, Türkiye’nin siyasal ve toplumsal yaşamını büyük ölçüde şekillendirmiştir. Bu dönemde İnönü’nün “Millî Şef” unvanıyla anılması, halk nezdinde güçlü bir liderlik imajı yaratmıştı. Ancak zamanla bu unvanın yarattığı statik yapı; farklı fikirlerin ortaya çıkmasına engel teşkil etmeye başlamıştı.

Unvanların Kaldırılması ve Anlamı

İnönü’nün aldığı bu karar ise hem iç politika dinamikleri hem de uluslararası gelişmeler ışığında değerlendirilebilir. Zira II. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle birlikte dünya genelinde demokrasi ve insan hakları konuları gündeme gelmişti. Türkiye’de de benzer şekilde çok partili sisteme geçiş çalışmaları hız kazanmıştı.

Bazı kaynaklara göre; söz konusu tüzük değişikliğiyle birlikte, CHP'nin daha demokratik bir yapıya bürünmesi hedeflenmişti. Nitekim resmi kayıtlara göre; o dönemlerde ülkede siyasi çoğulculuk anlayışı yaygınlaşmaya başlamıştı.

Kişisel Anekdotlar

O gün Ankara'da bulunan birçok kişi için unutulmaz anlar yaşanmıştı. Hemen her evde konu açıldığında duygu dolu tartışmalar yapılmıştı. Gölbaşı’nda yaşayan Ayşe Hanım’ın ifadesine göre: "O gün radyo başında oturmuşken bu haberi duyduğumda içimde tuhaf bir sevinç hissettim... Bütün yıllar süren baskının ardından gelen bu değişim belki de ülkemiz için yeni ufuklar açacak.” Bu gibi tanıklıklar da gösteriyor ki; toplumun farklı kesimleri bu kararı heyecanla karşılamıştır.

Sosyal Dayanışma Ortamı

Tabi ki sosyal medya çağından önce olduğumuz için dayanışma faaliyetleri daha farklı şekilde yürütülüyordu o dönemlerde! Yerel gazeteler ve halk arasında yapılan telefon görüşmeleri sayesinde hızlıca bilgi paylaşımı sağlanıyordu. Telefon zincirleri aracılığıyla insanlar birbirlerine durumu aktarıyorlardı ya da akşamları toplanıp siyasi meseleler hakkında tartışıyorlardı.

Sonuç ve Günümüzdeki Yansımalar

Peki bugüne baktığımızda neler söyleyebiliriz? 2023 yılı itibarıyla Türkiye’nin siyaseti hala aynı iktidar dinamikleri üzerinden şekillenmekte ama artık sosyal medya hayatımızın merkezine yerleşmiş durumda! Twitter'da @......................... gibi hesaplardan aldığımız bilgilerle olaylara anlık tepki veriyoruz!

Bazı tarihçilere göre; 1946’daki tüzük değişikliği ile başlayan süreç bugün bile devam etmekte olan demokrasi arayışının temelini oluşturmuştur! Yani geçmişten günümüze gelen döngüler içerisinde millî irade hâlâ tartışıla duruyor...

Sadece tarihsel bir not olarak değil, aynı zamanda düşünmemizi sağlayacak soru da burada gizli: Gerçekten özgürlüklerin arttığına mı yoksa azaldığına mı tanıklık ediyoruz? Ülkenin geçmişi ile geleceği arasındaki bağ nedir?