1947 Yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi: "Onlar Grubu"nun Doğuşu

Bazı sanatçılar, fırtınalı bir dönemden geçtiklerinde, başka bir dünyanın kapılarını aralayacak olan kolektif bir hareket başlatır. 1947 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi'nde böyle bir olay yaşandı. Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun atölyesinde yetişen 10 sanatçının oluşturduğu "Onlar Grubu", dönemin sanatsal iklimine yeni bir soluk getirdi.

Onlar Grubu Nedir?

"Onlar Grubu", soyut sanat anlayışı ve deneysel çalışmalarla ön plana çıkan 10 sanatçının kolektif ismi olarak bilinir. Bu grup, dönemlerinin en yenilikçi ve cesur adımlarını atan sanatçılarından oluşuyordu. Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun etkisiyle ortaya çıkan bu grup, geleneksel Türk resim anlayışının sınırlarını zorlamış ve Türkiye'nin modern sanata doğru açılan kapısında önemli bir yer edinmiştir.

Resmi kayıtlara göre grup şu isimlerden oluşmaktaydı: İsmail Acar, Nuri İyem, Fahrelnisa Zeid, Halil Akdeniz, Avni Arbaş gibi dönemin önemli figürleri... Her biri kendi tarzlarıyla ayrı bir dünya yaratmışlardı fakat ortak noktaları sanatta özgürlük ve yenilik arayışıydı.

Tarihsel Arka Plan

1947 yılına geldiğimizde Türkiye'nin siyasi durumu oldukça karmaşık hale gelmişti. Cumhuriyetin ilanından sonra hızla modernleşme çabalarına girilmişti fakat hala geleneksel yapıların gölgesinde kalınmaktaydı. Bu dönemdeki toplum yapısı da sanatçıları etkilemekteydi; toplumsal değişimler ve kültürel dönüşüm arayışları onları özgün anlatım yollarına yönlendirmiştir.

Dönemin aydınlarından bazıları; toplumun sorunlarına duyarsız kalmamalarını beklerken diğerleri ise sadece estetik kaygılara yönelmeleri gerektiğini savunuyorlardı. Bedri Rahmi Eyüboğlu gibi eğitmenlerin elinden geçen genç yetenekler için bu tartışmalar ilham verici oldu!

Duygusal Bir An

17 Şubat 1947, saat 15:00, İstanbul…

Karla kaplı sokaklarda yürüyen genç sanatçı grubu birbirlerine umut dolu gözlerle bakıyordu. Bugünün sadece sıradan bir gün değil, geleceği belirleyecek büyük adımların başlangıcı olduğunu biliyorlardı! O anki heyecanları belki de tüm yaşamlarını etkileyecek bu birlikteliğin anlamını tam kavrayamamıştı; ama içlerinde hissettikleri şey çok derindi.

Sosyal Medya Öncesi Dayanışma Metotları

"Onlar Grubu"nun oluşturulmasında yalnızca bireysel yeteneklerin öne çıkması değil aynı zamanda dayanışmanın da büyük rol oynadığı iddia edilir ki o yıllarda iletişim daha sınırlıyken sanatçıların sosyal çevreleri aracılığıyla nasıl bilgi alışverişi yaptıkları dikkate değerdir.

Mektup gönderimleri veya yüz yüze toplantılar gibi yöntemlerle haberleşiyorlardı! Hatta kendi aralarında düzenledikleri küçük sergi etkinlikleri ile eserlerini halka sunmaya çalışıyorlardı. Bunu sağlamak için zaman zaman birbirlerine destek oldular ve güç verdiler!

Tanınmış Bir Tanık Anısı

'O gün herkes dışarıda buluştuğunda orada olmayı çok istiyordum ama okulumdan çıkmam yasaktı,' diye anlatıyor Ayşe K., 'Bir yerlerde ne olup bittiğini anlamaya çalışırken içimde büyük bir özlem vardı.'

Eserler Üzerine Değerlendirmeler

Bazı kaynaklara göre grup üyeleri daha önce hiç yapılmamış tarzlarla eserlerini sergilediler; soyutlamalar ve modernist yaklaşımlar ön plana çıktı! Mesela İsmail Acar'ın doğa temalı eserlerinde sembolizmin izlerini bulmak mümkündü.Hatta Fahrelnisa Zeid'in resimleri izleyicileri derin duygulara sürüklüyordu… Ve bunun sonucunda Atölye’nin içindeki atmosfer toplumsal meselelerden kopmayan insan hikâyelerini barındırıyordu.

Bugünle Bağlantılar Kurmak

Peki ya bugün? Sosyal medya devrinde yaşayan bizler “Hashtag” kullanarak fikirlerimizi yayabiliyoruz ama “Onlar Grubu” o yıllarda bile iletişimi güçlendiren semboller yaratmayı başarmıştır! . Düşününce insana ilginç geliyor; belki de artan bağlantılılık sayesinde benzer kolektif grupların nasıl yeni formlarda ortaya çıktığını göreceğiz...

Sonuç Olarak...

Kendinizi aniden sorulardan biriyle yüz yüze gelirken bulabilirsiniz: "Sanat sadece bireysel ifade mi yoksa kolektif bilinç ile mi büyür?" İşte “Onlar Grubu” bunu sorgulayan ilk adımlardan biridir! Günümüzün dijitalleşen dünyasında belki de onların yarattığı diyalogların örneklerine ulaşabileceğiz... Kim bilir?