1885: Anadolu’nun İlk İdadi Lisesi - Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi

Bir dönüm noktasının kapılarını aralayan bir anektodla başlayalım: 3 Mayıs 1885, saat 10:00, Kastamonu... Kalabalık bir topluluk, belki de tarihi bir olaya tanıklık etmek için oradaydı. Yüzlerce insanın katılımıyla gerçekleştirilen temel atma töreninde duygular zirve yapmıştı. Öğrencilerin umut dolu bakışları, öğretmenlerin heyecanlı konuşmaları arasında bu yeni eğitim kurumunun gelecekteki öneminin temelleri atılıyordu.

Tarihsel Arka Plan

Osmanlı İmparatorluğu döneminde, eğitim sisteminin modernleşmesi ve Batı'dan gelen yeniliklerle birleşmesi kaçınılmazdı. Bu bağlamda açılan ilk idadi okulu (ortaokul), yalnızca Kastamonu için değil, tüm Anadolu için devrim niteliğindeydi. Abdurrahmanpaşa Lisesi’nin temeli atıldığında birçok yerde hala geleneksel eğitim metotları uygulanıyordu. Ancak Kastamonu'da bu değişim rüzgarlarının estikçe estigi bir dönem başlıyordu.

Bazı kaynaklara göre Osmanlı hükümeti 19. yüzyılın ortalarından itibaren okullaşmaya büyük önem vermiştir ve bu dönemde sadece Kastamonu’da değil birçok şehirde benzer eğitim kurumları açılmaya başlanmıştır. Yine de ilk lisenin burada kurulması ayrı bir anlam taşıyordu.

Kastamonu Abdurrahmanpaşa Lisesi'nin Temel Atma Töreni

Tören alanında insanlar coşkulu bir şekilde yerlerini almışken; yerel yöneticilerden tutun da halkın önde gelenlerine kadar pek çok isim konuşmalar yapıyordu. Hatırlayanlar bilir; "Eğitimdir ki bir milleti var eder" diyen başta Sultan II. Abdülhamid olmak üzere pek çok liderin fikirleri buradaki etkinlikte yankı buluyordu! Onlarca gazeteci olay yerindeydi ve kurulan sahnenin etrafında geniş kalabalıklar oluşmuştu.

Bazı tarihi kayıtlara göre 1885 yılı itibarıyla ülke genelindeki eğitim seferberliği çerçevesinde farklı illerde toplamda yaklaşık 120 okul açılmıştır ve bunların arasında en çok dikkat çekeni hiç şüphesiz ki Abdurrahmanpaşa Lisesi olmuştur.

Eğitimde Yeni Bir Dönem

Kastamonu’nun gençliğine ışık tutacak olan bu lise; hem akademik eğitimi hem de sosyal kültürel gelişimi hedefliyordu. Öğrencilerin kişisel gelişimlerine katkıda bulunacak derslerin yanı sıra sosyal etkinliklerle desteklenmişti . Bu vesileyle Kastamonu’lu çocukların sadece kitaplarla değil hayatla da tanışması amaçlanıyordu!

Ayrıca resmî verilere göre okul başlangıçta yaklaşık 150 öğrenci ile eğitime başlamıştır ki bunun %30'u kızlardan oluşuyordur! Nadir görülen bu durum dönemin cinsiyet eşitliği konusunda ne denli ilerici adımlar attığını göstermektedir.

Sosyal Dayanışma ve Destek Ağı

Törenden sonra yaşananların etkisi büyük olmuştu... Kadınlar evlerinden çıkıp yardımlarda bulunurken, erkekler telefon zincirleri aracılığıyla birbirlerine ulaşarak dayanışmayı güçlendiriyorlardı! Ebeveynlerden gelen destek ile özellikle kadınların yardım çabaları dikkat çekiciydi . Herkes aynı duygu altında birleşiyor; geleceğin aydınlık olması adına seferber oluyorlardı!

Bazı gazeteler ise yerel halkın gözünden o günün anlamını aktarırken “Halkımız çağdaşlığın kapısını araladı!” manşetlerini atıyorlardı; duygu dolu satırlar yazılıyor hemen her köşe başında...

Günümüzde Eğitim Sistemimiz ve İnsana Verilen Değer

Bugün baktığımızda yine aynı şekilde Türkiye’nin dört bir yanında liseler var ama unutulmamalıdır ki o günde olduğu gibi bugün de hedeflenen en önemli şey insana yapılan yatırımdır! Yani bireyin kendi potansiyelini ortaya çıkarabilmesidir… Bunun yanında sosyo-kültürel değerlerin korunup gelecek nesillere aktarılması gerekliliği asla göz ardı edilmemelidir!

Aynen o yıllarda olduğu gibi günümüzde de toplumdaki farklı kesimler arasındaki dayanışmanın sağlanması gerekiyor... Belki şimdi sosyal medya var ama o zamanki yardım aşkına ulaşabilir mi? Sosyal medyada @........................... hesabından günlük paylaşımlar yapılırken bile halâ aynı ruh sürüyor olabilir mi?

Sorularla Düşündüren Sonuç

Kastamonulu çocukların hayallerine kapılar açan bu liseye sahip çıkmak aslında tüm toplumun sorumluluğudur. Peki ya bizler bugünün öğrencileri olarak geçmişin mirasından ne denli yararlanabiliyoruz? Yoksa geçmişimizi unutarak kendi karanlığımızda mı kayboluyoruz?