1979: Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı İşgali

Bir ülkenin sınırları dışındaki bir müdahale, bazen o ülkede yaşayanların hayatında köklü değişikliklere yol açar. İşte tam da böyle bir dönemde, 1979 yılında Sovyetler Birliği'nin Afganistan'a düzenlediği askeri müdahale, sadece iki ülke arasındaki ilişkileri değil, dünya çapında güç dengelerini de derinden etkiledi. Bu olay, tarihsel açıdan önemli olduğu kadar sosyolojik ve politik anlamda da birçok tartışmayı beraberinde getirdi.

Tarihsel Bağlam

Sovyetler Birliği’nin Afganistan’a girmesi, yalnızca bir askeri harekât olarak kalmadı; bu durum aynı zamanda Soğuk Savaş’ın sıcak çatışmalarından biri haline geldi. 27 Aralık 1979 tarihinde gerçekleştirilen bu operasyonun ardında pek çok neden yatıyordu. Bazı tarihçilere göre Sovyet liderleri, bölgede bulunan komünist yönetimin iktidarını koruma amacı güdüyordu. İddia edilir ki; Sovyetler Birliği’nin hedefi sadece Afganistan değil, tüm Orta Asya’daki sosyalist rejimlerin sürdürülmesiydi.

Olayın Gelişimi

Açık hava atmosferinde yaşanan bu büyük olayın başlangıcı aslında çok daha öncelere dayanıyor. 1970’lerin ortalarına gelindiğinde Afganistan’daki iç karışıklıklar ve siyasi istikrarsızlık artmıştı. Bu dönemde sosyalist eğilimli lider Nur Muhammad Taraki iktidarı ele geçirmişti ama Taraki’nin yönetimi kısa sürede muhalefetle karşılaşmaya başladı. Olayların seyrini değiştiren nokta ise Kabil’deki sarayın basılmasıyla başladı .

Duygusal Anlar

15 Şubat 1989’da işgalin sona ermesi ile birlikte farklı coğrafyalardaki halklar üzerindeki etkisi gün yüzüne çıktı. Mesela efsanevi savaş gazisi Ahmed Ahmedi; "O gece Kabil'de korkunç bir sessizlik vardı... İnsanlar sanki ölülerini gömüyor gibiydi," derken gözyaşlarını tutamıyordu . Resmi verilere göre işgal süresince yaklaşık 1 milyon Afghan hayatını kaybetmişti . Ayrıca işgaldan kaçan insan sayısı da resmi olmayan kaynaklara göre tam olarak 5 milyon civarında.”

Sosyal Dinamiklerin Değişimi

İşgalle birlikte yerel toplumların yapısında ciddi değişiklikler meydana geldi; insanlar birbirlerine destek olmak için yeni yollar buldular . O zamanlarda telefon zincirleri gibi geleneksel iletişim araçları kullanılarak acil durumlarda haberleşmek için çaba harcandığı bilinirken; mahalle dayanışması ön plana çıkmaya başladı.

Afgan Savaşı’nın Etkileri: Günümüze Yansıyan Yansımalar

Bazı analistlere göre Sovyet-Afgan Savaşı'nın sonuçları günümüzde bile hissedilmektedir. Bugün hala tarife edilen güvensizlik ve terörizmin tohumlarının atıldığı alanlardan biri olmuştur burası... Örneğin bugünkü Twitter platformunda @..................... hesabının paylaştığına göre ‘Afgan halkının bağımsızlığı için verdiği mücadele hâlâ ilham kaynağı olmaya devam ediyor!’ mesajıyla bu gerçek gündeme getirilmektedir.

Bunun Yanı Sıra...

Dikkat çeken şey ise iki dünya arasındaki farklılıklarla ilgili sorunların gelişmeye başlamasıdır ki bunun arka planına inildiğinde ise çoğu kaynakta ABD'nin mücahitlere verdiği destek öne çıkarılıyor! Elbette bunlar yalnızca maddi destekten ibaret değildi; ideolojik bir savaş alanına dönüşme potansiyeli taşımaktaydı.

Müslüman ülkelerdeki en büyük direniş hareketlerinden biri haline gelen mücahit grupları o dönemde çeşitli yardımlarla donatıldı ki bunların bazıları Cezayir’den getirtilmişti!

Tartışmalı İstatistikler

Resmi veriler dışında yapılan araştırmalara göre mücahitlerden oluşan direniş gruplarının sayısının savaşa katılan toplam asker sayısından daha fazla olduğu iddia edilir ki bu durum oldukça dikkat çekici! Özellikle ABD tarafından sağlanan silahların yerel nüfus tarafından nasıl kullanıldığı konusunda hala tartışmalar sürmektedir. “Kim kimdir?” sorusu akıllara kazınırken her türlü müdahaleye maruz kalmış olan halkın yeniden toparlanması ciddi zaman almıştı..