1925 - Mustafa Kemal’e Suikast Girişimi ve Manok Manukyan’ın İdamı

O gün, 15 Kasım 1925, saat 14:30... Ankara'nın soğuk sokaklarında bir sessizlik vardı. İnsanlar dükkanlarını kapatmış, beklemedeydi. Zira tarih, pek çok bireyin hayatını etkileyecek bir olaya tanıklık ediyordu. Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'e suikast girişiminde bulunan Manok Manukyan'ın mahkemece ölüm cezasına çarptırılması ve bu cezanın infaz edilmesi Türkiye’nin siyasi atmosferinde derin yaralar açacaktı.

Suikast Girişiminin Ardında Yatan Nedenler

Tarihi olayların ardındaki motivasyonları anlamak önemlidir. 1920'li yıllar, Türkiye için geçiş dönemi niteliğindeydi; yeniliklerin yanında geleneksel unsurlar arasında bir çatışma vardı. Bazı kaynaklara göre, Atatürk’ün inkılapları ve özellikle de laiklik anlayışı bazı toplumsal kesimlerce büyük bir tepkiyle karşılandı. Hristiyan ve Müslüman toplumların birbirine karıştığı bu dönemde, etnik temelli çatışmalar da kaçınılmaz hale geldi.

Bazı tarihçiler bu olayın sadece kişisel nedenlerden değil, aynı zamanda uluslararası siyasi iklimden de kaynaklandığını iddia ediyor. Örneğin; Anadolu’daki Ermeni nüfusunun durumunu göz önünde bulunduran bazı çevreler suikast girişiminin arkasında daha geniş çaplı bir uluslararası oyun olduğunu savunuyorlar.

Olayın Gelişimi

Manok Manukyan’ın yakalanması ve yargılanması sırasında pek çok tartışma yaşandı. Mahkeme sürecinin nasıl ilerleyeceği konusunda belirsizlikler hakimken; bazen deliller tutarsızlığa düşmüş, bazen de ifade veren tanıkların anlatımları farklı yönlere kaymıştır . Bu sırada tanıklardan biri olan Osman Arslan şunları söylemişti: "O gün herkes Atatürk’ün güvenliğini sorguluyordu ama asıl tehlike bambaşkaydı!"

Etkileri ve İnfaz Süreci

Mahkemenin kararının ardından resmi rakamlara göre 1930’a kadar yürütülen idamlar içinde en dikkat çekici olanlardan biri olan Manukyan’ın infazı gerçekleştiğinde Türkiye’de her kesimden insanlar olayı merakla takip ediyordu . İdam kararı sonrası yayımlanan resmi bildiride “bu tür eylemlerin asla hoş görülemeyeceği” vurgulanmıştı.

Ayrıca sosyal medya yoktu ama halk yine de kendi aralarında telefon zincirleri oluşturmuştu! İnsanlar ailelerine veya arkadaşlarına yaşananları anlatıyor; gerilimli atmosferde bilgi alışverişi yapmaya çalışıyorlardı .

Tarihsel Yansımalar ve Günümüz ile Bağlantılar

 

Tarihin akışı içerisinde böyle anların yankıları uzun süre sürer. Belki de bugünün dünyasında yaşanan siyasi çalkantılar göz önüne alındığında; o dönemdeki tepkilerin hala geçerli olduğunu düşünebiliriz! Günümüzde Twitter gibi sosyal medya platformları sayesinde anlık olarak organize olabiliyoruz ancak sonuçta korku her daim etkili kalmaya devam ediyor... Bunu göz önünde bulundurursak aslında değişen pek fazla şey olmadığını söyleyebiliriz!

 

Kısacası: Bir lideri hedef almak demek aslında tüm ülkeyi hedef almak demektir! Şimdi şöyle düşünelim... Geçmişte olduğu gibi bugün de toplumda köklü değişikliklere ihtiyaç duyuluyor mu? Yoksa sistemdeki sorunlar mevcut haliyle sürdürülebilir mi? Bu sorular belki bizleri geçmişle yüzleşmeye zorlayabilir!