1770 Çeşme Muharebesi: Denizdeki Korku ve Yıkım

Bazen tarihin sayfalarındaki olaylar, bir geminin batması gibi çarpıcıdır. 5 Temmuz 1770'te, Çeşme açıklarında gerçekleşen muharebe, Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında denizlerin kaderini değiştiren bir dönüm noktasıydı. Peki, bu muharebe neden bu kadar önemliydi?

Çeşme Muharebesi’nin Arka Planı

18. yüzyılın ortaları, Osmanlı İmparatorluğu için zorlu geçiyordu. Özellikle Balkanlar'da kaybedilen topraklar ve iç karışıklıklar, devletin askeri gücünü zayıflatıyordu. Rusya ise genişleme politikası ile her geçen gün daha da güçleniyor ve Karadeniz'e açılma arzusu taşıyordu. Bazı tarihçilere göre, bu çatışma sadece iki donanmanın mücadelesi değil; aynı zamanda iki farklı dünya görüşünün savaşıydı.

Muhtemel Nedenler ve Stratejik Hamleler

Tarihe tanıklık eden gözlemcilerden biri olan hayali şahıs Hasan Ağa şunları ifade etmiştir: “O gün rüzgar sert esiyordu; denizdeki huzursuzluk tüm mürettebatın yüreğini ağızlarına getirmişti.” Bu sözler muharebenin heyecanını yeterince anlatıyor gibi görünüyor! O gün yapılan hazırlıklar sonucunda Rus donanması dört savaş gemisiyle birlikte Osmanlı’nın üzerine saldırdı. Her ne kadar Osmanlı donanmasının sayısı daha fazla olsa da, strateji ve yenilik bakımından Rusların eline geçtiği söylenebilir.

Savaşın Seyri: Bir Felaketin Başlangıcı

Resmi kayıtlara göre yaklaşık 23 gemiden oluşan Osmanlı filosu, karşısında güçlü bir rakip olarak görünen Rus donanmasını bekliyordu. Ancak göz alıcı bir savaş taktiği ile hareket eden Ruslar, hızlı manevralar yaparak Türk donanmasını tamamen yok etti. Dikkat çeken şey ise; yalnızca üç saatlik çatışmanın ardından Osmanlı Donanması'nın ağır hasar almış olmasıydı!

Kayıplar ve Sonuçları

Bazı kaynaklara göre resmi olmayan verilere dayandırılan tahminlere göre savaş sırasında 5 bin kişi hayatını kaybetti veya esir düştü! Bu korkunç rakam muhalefetin gücünü de gözler önüne seriyordu... Elde kalan kaybedecek hiçbir şeyi olmayan bir ordu görüntüsü sergileyen Osmanlı tarafında moral bozukluğu hakim oldu.

Sosyal Etkiler: Mahalle Dayanışması ve İletişim Araçları

Tarihi olayların yanı sıra halk üzerindeki etkileri de önemlidir. O dönemde bilgi akışı büyük ölçüde sınırlıydı fakat insanlar yine de haberleşmenin yollarını bulmuştu! Ailelerin cep telefonlarının olmadığı o zamanlarda radyo duyuruları ya da yerel kahvehanelerdeki dedikodular aracılığıyla durum bilgisi alınıyordu.

Tarihsel Bellekteki Yeri

Daha sonra gerçekleşen benzer olaylarla karşılaştırıldığında , bu savaştaki insan psikolojisinin derinlemesine incelenmesi gerektiğini düşünüyorum. Kim bilir belki de sosyal medya sayesinde anlık olarak yaşanan savaşların etkisini anladığımız bugünkü dünyada yaşadığımız iletişim çağının dinamikleri ile geçmişte birbirinden çok farklı hissetmeye başladık… 2023'te gerçekleşen olaylarda Twitter veya Instagram üzerinden elde edilen bilgi hızının yanı sıra eski dönemlerde geleneksel iletişim biçimlerinin eksikliğinin etkisi derin olmuştu.Bazıları şöyle der: "O gün babam bile geri döneceğimi düşünmedi." Bunu söyleyen kişi Mustafa Bey’di; o zaman sadece 12 yaşındaydı ama aklındaki anılar hâlâ taze duruyor!Ayrıca dikkat çekici olan başka bir nokta var ki o da sosyal dayanışmanın neredeyse hiç yaşanmaması! Hemen hemen herkes kendi başına kalmıştı… Tüm bunlardan dolayı Çeşme Muharebesi yalnızca askeri açıdan değil sosyo-kültürel açıdan da büyük etkilere yol açtı.