1918 Brest Litovsk Barış Antlaşması Sonrası: Alman Birliklerinin Don Sovyet Cumhuriyeti'ne Girişi

O gün, 24 Ekim 1918, saat 15:30… St. Petersburg’da kışın soğuk rüzgarı, kentin köhne sokaklarında dönerken, şehir halkı geleceğin belirsizliğinde kaybolmuştu. Brest Litovsk Barış Antlaşması'nın imzalanmasının ardından, Almanya'nın doğu cephesinde kazandığı üstünlükle birlikte, Baltık ve Kafkas bölgelerindeki tüm dengelerin sarsılması kaçınılmaz olmuştu. Bunu müteakip gelen işgal haberleri, toplumda büyük bir kaygı yarattı.

Brest Litovsk Barış Antlaşması’nın Anlamı

1917'de patlak veren Rus Devrimi sonrasında kurulan Sovyet hükümeti, I. Dünya Savaşı’ndan çekilme kararı almış ve bu durumu güçlendirmek için Almanlarla barış görüşmeleri yapma yoluna gitmiştir. 3 Mart 1918’de imzalanan Brest Litovsk Barış Antlaşması, Sovyetlerin savaşta yenik düşmesiyle sonuçlandı ve Doğu Avrupa'da yeni sınırların çizilmesine zemin hazırladı.

Bazı tarihçilere göre; bu antlaşma sadece savaşın sonlanmasına değil aynı zamanda dünya tarihinin seyrinin değişmesine de neden olmuştur. Taraflar arasında yapılan uzlaşmanın getirdiği yükümlülükler doğrultusunda Sovyetler Birliği; Polonya, Baltık devletleri ve Kafkasya’daki birçok bölgeyi Almanya'ya bırakmak zorunda kalmıştı. Resmi verilere göre bu durum yaklaşık olarak on beş milyon insanın yaşamını etkiledi.

Alman Birliklerinin Don’a Girişi

Brest-Litovsk anlaşmasının hemen ardından Alman birlikleri Doğu Avrupa'daki askeri hareketliliklerini artırdılar. 28 Ekim 1918 tarihinde Don Bölgesi’ne doğru harekete geçen bu birlikler adeta bir nehir gibi akıp geçti! Belki de bu sırada orada bulunan sivillerin içinde kalan umut kırıntıları da böylece yok oldu...

Gözlemcilerin bildirdiğine göre , bir grup yerel halk o gün bölgelerinde oluşan askeri varlığı büyük bir korkuyla izlemişti; çünkü düşmanın gelişi sadece topraklarına değil özgürlüklerine de el koymayı vaat ediyordu.

Tarihsel Arka Plan

Sovyet Rusya'da yaşanan karamsar dönemlerden biri olan İç Savaş öncesinde (1917-1922), sosyalist ideallerin yanı sıra anti-Bolşevik unsurlar arasındaki çatışmalar hızla tırmandı. Özellikle Çarlık dönemi generallerinin etrafında oluşan Beyaz Ordu ile Bolşevikler arasında kanlı çatışmalar yaşandı . Bu dönemde dış müdahalelerle birlikte iç çalkantılar daha da derinleşmişti.

Aynı dönemde Ocak 1919’da gerçekleşen Cenevre Konferansı'nda Almanya'nın saldırgan politikalarına karşı uluslararası tepki toplanmaya başladı ancak henüz yetersizdi! Birçok araştırmacıya göre bu olaylar bütünlüğü içinde Don Bölgesi’nde ortaya çıkan karmaşa sosyalist devrimden önce gelmiştir.

Sosyal Medya Öncesi Dayanışma Ortamları

O günlerde insanlar için dayanışma önemliydi ama sosyal medya yoktu! Telefon zincirleri ya da mahalle dayanışmaları aracılığıyla birbirlerine ulaşmaya çalışıyorlardı. Kadınlar evlerinden topladıkları yiyeceklerle birlikte kuyrukta bekleyen askerlere yardım etmek için kendi aralarında köy toplantıları düzenliyorlardı!

Bunun yanında radyo duyuruları yapılmasına rağmen pek az insan bunlardan haberdar olabiliyordu; herkes gerçekte neler olduğunu anlamakta güçlük çekiyordu… Hatta Don bölgesinde yaşayan Liza Ivanovna o gün başına gelenleri şöyle anlatıyordu: "Bizim kapının önünde onları görünce korku doldu içime… Ne olacak şimdi?" diye düşünmeden edemedim!

Bugünkü Bağlantılar

Günümüzde benzer durumlar yaşandığında hızlıca Twitter veya Instagram üzerinden bilgi akışı sağlıyoruz . Ama dikkat çeken şey şu ki bazı gruplar hâlâ o eski yöntemlere başvuruyor; komşularından haber almak ya da dayanışmak amacıyla yine telefonlarını kullanıyorlar!

Ayrıca son yıllarda farklı ülkelerde gözlemlenen benzer işgallerde iletişim ağlarının nasıl organize edildiğini düşününce tarih tekerrür ediyor diyebiliriz - Belki de çoğu insan hala aradığını bulamıyor mu? Şimdi böyle günlerde söylenecek tek şey belki de 'insanlık ders almadı mı?' şeklinde olabilir…

Sonuç Olarak...

Brest Litovsk Barışı sonrası sürecin getirdiği koşullar uzun yıllar boyunca devam etti ve gelecekte başka siyasi gelişmelere zemin hazırladı! O zaman Türk milleti olarak biz de bu tür tehditlerle yüzleşirken daha dikkatli olmamız gerektiğinin altını çizmemiz gerekir... Gerçekten savaşların yıkımından ders alabiliyor muyuz?