2010 - Martin Gardner, Amerikalı matematik ve fen yazarı (d. 1914)

1914 yılında dünyaya gözlerini açtığında, küçük bir çocuk olarak her şeyin farkında değildi. Ancak, o yılların ABD'sinde, genç yaşta matematiğe olan ilgisi onun ileride büyük bir yazar olacağının sinyallerini veriyordu. Martin Gardner, sadece bir çocuğun hayal gücünden ibaret olmayan; matematik ve bilimin gizemli dünyasına adım atan bir dâhiydi.

Üzerine düşen kitaplar ve matematiksel problemlerle büyüyen Gardner, üniversite yıllarında mantık oyunlarına ve bulmacalara olan ilgisini daha da derinleştirdi. 1930'ların sonlarında, Columbia Üniversitesi'nde felsefe okumaya başladığında belki de hayatının en önemli dönüm noktalarından biriyle karşılaştı: Bilim yazarlığı ile tanıştı. Bu yeni yolculuk, ona sadece kelimelerle oynama imkânı sunmakla kalmadı; aynı zamanda karmaşık bilimsel kavramları herkesin anlayabileceği bir dille anlatma fırsatı verdi.

İlk makalelerini yazarken hiçbir şey beklemiyordu ama bu makaleler onu hızla dikkat çeken bir yazar haline getirdi. Zamanla popüler hale gelen "Mathematical Games" adlı köşesi ile birlikte yalnızca matematikseverler arasında değil; genel okuyucu kitlesi içinde de geniş bir üne kavuştu. Okuyucuları için sunduğu her sayı, sanki yeni keşifler yapıyormuş gibi hissettiriyordu onlara... Ancak bu başarı hikayesinin arkasında büyük çaba ve özveri vardı.

Gardner’ın yazıları sıradan insanların yaşamına girmişti; özellikle de bulmaca severler için vazgeçilmez olmuştu! Onun kaleme aldığı her satırda zekice kurgulanmış mantık oyunları bulunuyordu bu sayede insanlar hem eğleniyor hem de düşünmeye sevk ediliyordu. Kim bilir? Belki de onun sayesinde birçok insanın bilimle tanışması sağlandı... Ama tüm bunlar yeterli miydi?

Tüm kariyeri boyunca Gardner sadece matematiksel konulara değil; aynı zamanda doğaüstü olaylara da ilgi gösterdi. Gizemlerin peşinden koşarken kendi içinde birtakım çatışmalar yaşıyordu. "Bilmiyorum..." diyebilmek onun için güçlüyken; sorgulama yeteneğini kaybetmemek adına kendini zorlamaktan çekinmediği aşikâr! Bilimin sınırlarını zorlarken belirsizliğin güzelliğini kabul etmesi ironik değil mi?

Bunun yanı sıra iletişim kurma becerisiyle bilimi eğlenceli hale getirerek toplumda büyük değişikliklere önayak oldu: Düşünce yapısındaki değişimlerin topluma katkıda bulunmasını sağladı... Fakat bunun bedelini ödediği anlar da oldu elbette! Çünkü eleştirmenleri onu bazen sıradanlaştırmaya çalıştılar “Neden bu kadar basit?” diye sorarak onu tartışmalara sürüklediler.

Aynı dönemde karşısına çıkan başka zorluklar ise bilimsel düşüncenin ötesine geçmesini sağlayacaktı: Sadece birkaç nesil sonra insanlar algoritmalar üzerinde dans ederken bile onun yazdıkları hâlâ hatırlanıyordu! Yazdığı eserlerden biri olan "Fads and Fallacies in the Name of Science" ise özellikle şarlatanlık üzerine önemli tartışmalara yol açtı... Belki de burada hedeflediği şey yalnızca bilim değildi!

Martin Gardner'ın etkisi zaman geçtikçe daha da belirginleşti: 1977 yılına gelindiğinde bilimin dışındaki pek çok konuda da kalemiyle varlığını göstererek entelektüel tartışmaları ateşledi! Ancak bunun yanında hala birçok kişi tarafından yanlış anlaşılıyordu... Sonuçta karmaşık konuları basitleştirirken evrensellikten kaçmamayı başarması gerekiyordu - ama kim bilir ne kadar zorlandığı!

Son Yılları

Bütün bunların yanı sıra sağlık sorunları baş göstermeye başladıktan sonra 2000'lerin başında huzurlu günlerine veda etti… 2010 yılı geldiğinde ise hayata gözlerini yumduğunda ardında bıraktığı miras oldukça büyüktü kaybolmuş gibi görünen birçok insanın aklında hâlâ canlıydı!

Mirası ve Etkisi

Bugün bile Martin Gardner’ın etkileri hissetmekte mümkün: Matematik okullarda öğretilirken bazı öğrencilerin zihninde “matematiği sevmek” fikrinin filizlenmesine neden olmaktadır… Hatta sokak röportajlarında gençler arasında yapılan konuşmalarda sıkça ismi geçmektedir! Sadece eğitim alanında değil, aynı zamanda popüler kültürde de izleri görünür durumda...