1882 – Pierre Guillaume Frédéric le Play, (b. 1806)

Doğumundan önce, hayatı boyunca insanları ve toplulukları etkileyen birçok olay yaşandı. 1806 yılında Fransa'nın Paris şehrinde dünyaya gelen Pierre Guillaume Frédéric le Play, sosyal bilimlerin ve özellikle sosyolojik düşüncenin temellerini atacak bir figür olarak tarih sahnesine adım attı. Ancak, bu sıradan bir doğum hikâyesi değildi; zira Fransız Devrimi'nin yarattığı sosyal çalkantılar, onu şekillendiren önemli faktörlerden biri olacaktı.

Le Play'in çocukluğu, devrim sonrası Fransa'daki belirsizlik ve değişimle doluydu. Onun genç yaşta tanık olduğu sosyal adaletsizlikler, daha sonra kariyerinin yönünü belirleyecek deneyimler oldu. On altı yaşında mühendislik eğitimi almak üzere okula kaydoldu; burada edindiği teknik bilgiyle birlikte insan ilişkilerini de derinlemesine incelemeye başladı. Bu iki alandaki birleşim, onun gelecekteki sosyolojik çalışmalarının temel taşlarını oluşturdu.

1833 yılında ilk önemli projesini gerçekleştirdi; işçi sınıfının yaşam koşullarını incelemek üzere bir araştırma yapmaya karar verdi. Bu çalışması sırasında karşılaştığı zorluklar onu derinden etkiledi. Ironik bir şekilde, insanlar arasındaki dayanışmayı görmek yerine yoksulluk ve sefalet içinde kaybolmuş bireylerle karşılaşmıştı.

Ancak bu durumdan yılmadı; aksine bu deneyim ona ilham verdi! 1841’de “La Condition des Classes Ouvrières” adlı eserini yayımladı ve işçi sınıfının yaşamına dair çarpıcı gözlemler sundu. Belki de en büyük başarısı olan bu eser sayesinde Le Play, sosyal bilimlerin gelişimine katkıda bulundu fakat yine de toplumda gerçek anlamda değişim yaratmak için yeterli etkiye sahip olduğunu düşündü mü? Bu konuda kim bilir...

Onun kariyeri devam ettikçe ortaya koyduğu metodoloji ile dikkat çekmeye başladı: 'yaşam tarihi' yöntemi! Bu yaklaşımına göre bireylerin hayat hikâyeleri üzerinden toplumsal yapıların anlaşılabileceğini savundu. Kendi döneminin alışılmışın dışında olan bu görüşleri çoğu zaman eleştirildi ama ironik bir biçimde zamanla kabul gördü.

Daha sonraları uluslararası düzeyde birçok konferansa katılarak düşüncelerini yaydı. 1855 yılında Paris’te düzenlenen Dünya Fuarı’nda işçi sınıfının durumunu tartışan ilk konferanslardan birine katılması dikkat çekiciydi; burada sunduğu raporlarla geniş kitlelere ulaşmayı başardı!

Le Play’in çalışmaları toplum üzerindeki etkisi açısından oldukça önemliydi ancak bu başarılar onun için tatmin edici miydi? Hayatının sonuna yaklaşırken belki de kendi içsel sorgulamaları sonucunda daha fazlasını yapabilmeyi hayal etti... 1860’lı yıllara gelindiğinde ise Le Play’in öncülüğünde kurulan 'Sosyolojik Dernek', yaptığı çalışmaların önemini daha da pekiştirdi.

Ancak her şey gibi onun da yaşam yolculuğunda zorluklar vardı... Siyasi iktidarların sosyal bilime bakışı değiştikçe Le Play’in projeleri zor durumda kaldı! Her ne kadar dönemin gelişmelerinden etkilenmiş olsa da kendi yöntemleriyle bağımsız bir şekilde araştırmalarına devam etti ve böylece yeni nesil sosyologlara ilham kaynağı oldu.

Zaman ilerledikçe Le Play’in fikirleri sadece akademide değil halk arasında da duyulmaya başlandı belki de en çok etkilenenlerden biri olan Emile Durkheim onun izinden gitti! Aralarındaki bağ açıkça görülebiliyordu çünkü Durkheim’ın bazı eserlerinde doğrudan Le Play’den bahsetmesi dikkat çekiciydi...

Pierre Guillaume Frédéric le Play için belki de hayatında en anlamlı anlardan biri 1882 yılıydı: Son nefesini verirken geride bıraktığı mirasın büyüklüğü üzerine düşündüğünü hayal etmek bile oldukça ilginçtir! Onun ölümünden sonra birkaç yıl geçtikten sonra üniversitelerde sosyoloji bölümleri açılmaya başlandı ve tam olarak o dönemde yeniden gözden geçirilmeye başlanan kavramlar arasında yer aldı: aile yapısı, ekonomik durumlar…

Anavatanında vefat eden Le Play’in adı tarihe kazındıkça toplum mühendisliği üzerine yapılan çalışmaların daha iyi anlaşılmasına vesile oldu... Ve bugün bile birçok akademik alanda hâlâ tartışılan konulara katkıda bulunuyor!

Belli ki zaman içerisinde modern dünyanın karmaşası içinde bile ses bulabiliyor… Şu günlerde ise eğitim sistemindeki reform talepleri arasında sosyolojinin yükselişi devam ediyor ki bunun ardındaki isimlerden biri olarak Pierre Guillaume Frédéric le Play’i anmak kaçınılmaz hale geliyor!