1915 - Porfirio Díaz, Meksika Devlet Başkanı (d. 1830)

1830 yılında Oaxaca'nın küçük bir köyünde dünyaya gelen Porfirio Díaz, pek çok kişinin hayal edemeyeceği bir geleceğin temellerini atmak üzere doğmuştu. Genç yaşta babasının ölümünün ardından ailesinin geçimini sağlamak için çalışmak zorunda kalmıştı; ancak bu, onun zihin dünyasını daraltmamış, aksine onu daha da güçlendirmişti. Genç yaşlarda hukuk eğitimi alarak toplumsal adaletin peşinden koşmaya karar verdi ve bu kararı onu daha sonra Meksika'nın en etkili liderlerinden biri yapacaktı.

Díaz'ın askeri kariyeri, Fransız işgali sırasında bir grup özgürlük savaşçısının lideri olarak başlamıştı. 1861'de Benito Juárez'in yanında yer aldı ve Meksika'da reform hareketlerinin en ön saflarında mücadele etti. Ancak bu mücadeleler sırasında, gözleri ulusal politikanın kapılarına çevrildi; çünkü iktidar hırsı onun karakterinin ayrılmaz bir parçası haline gelmişti. Bir yanda halk için adalet arayışı varken, diğer yanda iktidar tutkusuyla yanıp tutuşuyordu belki de en büyük çelişkisi buydu.

Díaz'ın siyasi serüveni 1876 yılında başladı. Bu yılda José María Morelos’un hükümetine karşı yaptığı isyanla birlikte tarih sahnesinde kendisine yeni bir sayfa açıyordu. Başarıya ulaşarak başkanlık koltuğuna oturduğu ilk döneminde ülke ekonomik olarak canlanmaya başladı; ancak sosyal eşitsizlik ve baskıcı yönetim tarzı giderek artan sorunlar haline geldi. İronik olarak halkın hoşnutsuzluğu yükselirken o, 'modernleşme' adı altında ülkeyi sanayileştirmek için büyük projelere imza attı demiryollarından telekomünikasyona kadar birçok alanda ilerlemeler kaydetti.

Özellikle Paris'teki Büyük Sergi'de Meksika'nın zenginliklerini sergileyerek uluslararası arenada dikkat çekmeyi başardı. Fakat bu başarılar, halkının gözündeki gücünü pekiştirdiği gibi aynı zamanda muhalefetin de büyümesine neden oldu. Zira her yeni yatırım projesi ve modernleşme hamlesi ardında derin sosyal yaralar bırakıyordu; özellikle yerli halk ve tarım toplumları üzerinde ağır baskılar kuruluyordu.

Buna rağmen Díaz’ın iktidarı 30 yılı aşkın süre boyunca sürdü! Ancak bu durumun ardında yatan sebeplerden biri de muhalif seslerin susturulmasıydı: gazetecilerin hapsedilmesi ve seçimlerin manipülasyonu... Bunlar belki de Díaz’ın kendi sonunu hazırladığının farkında olmadan gerçekleştirdiği eylemlerdi.

1910’a gelindiğinde ise içindeki devrim ateşi sönmemiş olan Meksikalılar için sabır tükeniyordu! Francisco I. Madero'nun önderliğinde başlayan devrim hareketleri sonunda büyük bir isyan dalgasına dönüştü. Kim bilir… belki de halkın suskunluğunu bozan o cesur sesler arasında kendisiyle yüzleşmekten korkuyordu? Belki de geçmişte kazandığı zaferlerin ona kattığı güven duygusu artık altüst olmuştu.

Meksika Devrimi’nin patlak vermesiyle birlikte Díaz’ın yönetimi sarsılmaya başladı ülkede kaynayan suyun sıcaklığı hiç olmadığı kadar arttı! İsyanların başlamasıyla birlikte ülkedeki iktidar dengeleri hızla değişmeye başladı; 1911'de yeniden yapılan seçimlerde mavi gözlü devrimci lider Madero'nun öne çıkmasıyla beraber Díaz sonunda istifa etmek zorunda kaldı ve Fransa’ya sürgüne gitmek zorunda kaldı!

Sürgündeki günlerinde Dîaz'ın duygusal durumu ise tartışmalıydı: Kim bilir... belki de gençliğinde hayal ettiği kudretli yönetici imajının tamamen yok olduğunu hissediyordu? Ya da geçmişte kurduğu saltanatın gölgesinde yaşamaya mahkum olmuştu? Dönemindeki çatışmalar ve acılar çok şey ifade ediyordu ama sonunda bütün bunların içinde ruhundaki boşluk derinleşmiş olabilirdi!

1915 yılına geldiğimizde ise Porfirio Díaz hayatını kaybetti geride bıraktığı miras ise karmaşık bir tabloyu ortaya koyuyordu: Siyasi başarıları yanında derin sosyal yaralar açmıştı! Bugün bile onun iktidar yıllarında gelişen modernizasyon süreçleri ile mevcut yapı arasındaki ilişki incelenmektedir...

Ölümünün üzerinden yüzyıldan fazla zaman geçmesine rağmen Diaz'ın etkileri hala hissediliyor hâlâ tartışılan birçok konu var! Onun yıllardır gündemde kalan mirası arasında demokrasi mücadelesinin unsurlarıyla beslenen sosyo-politik dinamikler bulunuyor; belki de dönüşüm sürecinin verdiği dersi unutmamak gerekiyor...