1921 - Gérard Debreu, Fransız-Amerikalı matematikçi ve iktisatçı (ö. 2004)

Bir zamanlar, Fransız topraklarında bir çocuğun doğumuyla başlayan bir hikaye vardı. O çocuk, 1921 yılında, tam da bilimsel devrimlerin gölgesinde dünyaya geldi. Gérard Debreu, Paris’in göz alıcı caddelerinde yürürken ve bu caddelerde büyük düşünürlerin izlerini takip ederken, hayatının geri kalanında da matematik ve iktisat alanında devrim yaratacak bir serüvene adım attığını kim bilebilirdi?

Çocukluğu boyunca sayılarla oynadı; ancak genç yaşta karşılaştığı matematik problemleri ona farklı düşünme yolları açtı. Yıllar geçtikçe, ilk öğretmenleri onun yeteneğini fark etti ama belki de en çok şaşırtan durum, onun sadece çözümler değil, aynı zamanda bu çözümlerin mantığını sorgulamasıydı. Üniversite yıllarında ise öne çıkan bir yetenek haline geldi. Yüksek öğrenimini tamamladıktan sonra ABD’ye gitti; orada hem akademik kariyerini inşa edecek hem de kendi felsefesini geliştirecekti.

Debreu'nun dönüm noktası ise yaşamının ortalarında gerçekleşti. Matematiğin derinliklerine daldı ve ekonomi teorisine yenilikler getiren pek çok çalışmaya imza attı. Ancak burada durmadı; çünkü iki disiplin arasında köprü kurmak için çabaladı. Bu süreçte 'genel denge teorisi' üzerine yaptığı çalışmalar onu Nobel Ekonomi Ödülü’ne kadar götürdü fakat bu ödül sadece akademik başarıların bir sembolü değildi; aynı zamanda tüm dünyaya ekonomik sistemlerin karmaşık yapısını gösteren çığır açıcı bir keşifti.

Buna rağmen onun en dikkat çekici başarısı belki de soyut matematik ile gerçek dünya arasındaki bağlantıyı kurmasıydı. Örneğin, talep ve arz eğrilerini geometrik biçimde temsil etmek için kullandığı yöntemler günümüzde hala geçerliliğini koruyor; ancak o dönemde birçok kişi tarafından tartışmalı bulunuyordu! Belki de toplum içindeki ekonomik sorunların karmaşıklığına karşı duyduğu özlem onu daha derinlemesine araştırmalara yönlendirmiştir.

Tarihler ilerledikçe Debreu’nun etkisi yalnızca akademiyle sınırlı kalmadı siyasete olan yaklaşımıyla birlikte toplumsal tartışmalara da yön verdi. Ancak bu ilginç gelişmeler arasında pek çok zorlukla karşılaşması gerekti: İktisatçı olarak yapılan bazı eleştiriler ona göre haksızdı çünkü tüm formülleri uygulamak her zaman kolay olmuyordu! Bu durum bazen ona karamsar anlar yaşatsa da hep yeni çözüm yollarına açık kalmayı başardı.

Yıllar geçtikçe Debreu’nun adı dünya çapında yankılanmaya başladı: Bazıları onu modern ekonominin mimarı olarak tanımlarken diğerleri ise sanat ile bilimin birleşiminde önemli bir figür olduğunu vurguladı! Kendisinin oluşturduğu kavramlar, genç ekonomistlere ilham vermeye devam etti dolayısıyla bu özgün bakış açısı onun mirasını güçlendirdi.

Ama her başarı hikayesinde olduğu gibi Gérard Debreu’nun yaşamında da karanlık noktalar vardı... Belki de en büyük zorluğu kişisel hayatını iş hayatıyla dengelemede yaşadı: Ara sıra iş stresinin kişisel ilişkilerine zarar verdiği iddia ediliyordu! Ancak buna rağmen yine de sevdikleriyle vakit geçirmekten vazgeçmedi ve her zaman topluma faydalı olmaya çalıştı!

Debreu'nun Nobel Ödülü kazanmasının üzerinden yıllar geçtiğinde bile etkisi hissedilmeye devam ediyordu özellikle eğitim kurumları onu örnek gösteriyor ve öğrencilerinin matematiksel düşünme becerilerini geliştirmelerine yardımcı oluyordu! Bunun yanı sıra kendisini yalnızca akademik alanda değil sosyal medyada da tanıtmayı başardı; bazı kısa konuşmaları günümüz gençliği arasında viral oldu!

Kariyerinin son dönemlerinde çeşitli üniversitelerde dersler vermeye devam etti; öğrencileri üzerinde bıraktığı izlenimlerden biri asla unutulmaz oldu: “Sayılar yalnızca sayılardan ibaret değildir!” dediği anlar hafızalarda yer etti… Her ne kadar fiziken aramızdan ayrılmış olsa da fikirlerinin hâlâ güncelliğini koruduğunu söylemek mümkün...

Nihayetinde Gérard Debreu’nun ölümü üzerine birçok makale yazıldı çoğu onu bilimin öncüsü olarak nitelendirdi ama kim bilir? Belki de gerçek mirası insanlar arasındaki iletişimde daha anlamlı hale gelmiş olabilir... Bugün bile ekonomik teoriye yönelik yeni yaklaşımlar geliştirilmeye çalışılıyor ki bunların çoğu aslında onun temel prensiplerinden besleniyor!