1883 - Alexander Sutherland Neill, İskoçya doğumlu İskoç eğitimci, yazar ve psikolog (ö. 1973)

İskoçya'nın kuş uçmaz kervan geçmez bir köyünde, 1883 yılının soğuk bir sabahında, Alexander Sutherland Neill dünyaya geldi. Aile ortamı, onun ilerideki başarılarının temel taşlarını döşedi; ancak çocukluğu sıradan ve mütevazı geçti. Babası bir çiftçi, annesi ise ev hanımıydı. Onun içinde büyüyeceği bu dünya, hiç de hayal ettiği gibi olmayacaktı. Ailevi baskılar ve toplumun katı normları, genç Neill'in ruhunda derin yaralar açacaktı...

Büyüdükçe eğitim hayatına olan ilgisi arttı. Okula gittiğinde karşılaştığı sıkıcı öğretim yöntemleri ona garip geliyordu; çünkü öğretmenler genellikle disiplini ön planda tutuyor, yaratıcılığı ise köreltmekteydiler. Bu bağlamda belki de en büyük devrimi gerçekleştirecek fikirler burada şekillenmeye başladı: Öğrenmenin keyifli olması gerektiğine inanıyordu! Ancak bu düşüncelerinin onu nasıl bir yolculuğa çıkaracağını henüz bilmiyordu.

Neill'in üniversite yılları da pek çok kişi için olduğu gibi hayli çalkantılı geçti. Bir yandan pedagojik bilgilerini derinleştirirken diğer yandan kendi felsefesini oluşturuyordu: 'Çocuk özgür olmalı!' Bu özgürlük arayışı onu psikoloji alanına yönlendirdi; çünkü insan ruhunu anlamak istiyordu neyin onları mutlu ettiğini veya korkuttuğunu keşfetmek adına... Ancak yine de toplumun beklentilerine karşı sürekli bir savaş veriyordu.

Eğitim alanındaki ilk adımlarını attığında sert sistemlerle karşılaştı okul yönetimi tarafından ciddi baskılara maruz kaldı. İronik olarak bu zorluklar onun daha ileri düzeyde düşünmesine neden oldu ve sonunda kendi görüşlerini uygulamaya koyma fırsatı bulduğu "Summerhill School"u kurma kararı aldı.

1919 yılında Summerhill'i kurduğunda gençlerin eğitimine dair devrim niteliğinde yeni bir bakış açısı sundu: Öğrencilerin kendi seçimlerini yapabilmesi ve derslerde zorlanmadan öğrenebilmesi gerekiyordu! Her ne kadar çoğu eğitimci bunun mümkün olduğunu reddetse de, Neill'ın cesur girişimi pek çok tartışmayı da beraberinde getirdi.

Okulda çocuklara sunulan alternatif eğitim modeli birçok kişinin dikkatini çekti Neill'in gözünde her birey özeldir ve kendine has özelliklere sahiptir; dolayısıyla herkes için tek tip bir eğitim sistemi uygun değildir! Öğrencilerin oyun oynamasına izin verilmesi ve istenilen dersi seçme özgürlüğü tanınması ise onun en büyük hedefi haline gelmişti...

Aniden yaygınlaşan bu fikirler bazı çevrelerde ciddi tepki topladı: "Bu ne biçim eğitim?" diyenler çoğunluktaydı! Ancak zamanla görüldü ki çocuklar burada kendilerini ifade etme şansı buluyorlardı; hatta kim bilir belki de içlerinde var olan potansiyeli keşfedebiliyorlardı... Yıllar geçtikçe Summerhill dünya genelinde dikkat çekti; İskoç eğitimcinin vizyonu birçok ülkede benzer okulların kurulmasına ilham verdi.

Buna rağmen yaşamının sonlarına yaklaşırken bile tartışmalar devam etti. Neden mi? Çünkü Neill'in eğitime getirdiği yenilikçi bakış açısı bazıları tarafından hala radikal bulunuyordu! Çocukların yalnızca oyun oynayarak öğrenebileceğini savunan bu anlayışa kim bilir kaç kişi hala katılmıyor olabilir?

Neill yalnızca başarılı bir eğitmen değildi aynı zamanda kalemini de ustaca kullanabilen bir yazardı. Yazdığı eserlerle pedagojik bilgileri geniş kitlelere ulaştırmayı başardı. Belki de en önemlisi 'Summerhill' adlı kitabında hem eğitimin temel prensiplerini hem de kişisel deneyimlerini aktarmayı başarmasıydı... Bu kitap sadece eğitimle sınırlı kalmadı; bireysel gelişime dair önemli çıkarımlar sunarak tüm dünyada yankılanmaya başladı!

Nihayetinde 1973 yılında yaşama veda ettiğinde geride bıraktığı miras sadece kendi öğrencileri ile sınırlı kalmadı nesiller boyunca pek çok kişinin hayatını etkileyen fikirleriyle anılmaya devam ediyor… Bugün hâlâ tartışılan konular arasında yer alıyor onun öğretileri: Çocuk hakları, özgürlük temaları veya öğrenmenin doğası... Bazen ironik olsa da aslında yaşadığı dönemde eleştirilen görüşleri günümüzde modern eğitimin yapı taşlarından biri haline geldi!

Tarihin derinliklerinde kaybolmuş olsa da bugün bile Summerhill’in mirası hissediliyor! Eğitim sistemindeki değişikliklerin yanındayız ve kim bilir belki de gelecekte daha fazla insan Alexander Sutherland Neill’in ideallerine sahip çıkacak...